xristianoi.gr προοδευτικoς χριστιανισμoς

   Τα βιβλία, τα γραπτά και οι ιστορίες για την «αρχή» των πραγμάτων έχουν συχνά μυθικό χαρακτήρα. Αυτό δεν είναι ασυνήθιστο. Μια ιστορία καταγωγής ήταν πολύ σημαντική για τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Η Ρώμη χρειαζόταν λόγους για να διεκδικήσει εδάφη που δεν της ανήκαν, και βρήκε αυτούς τους λόγους στους μύθους της θρησκείας της. Για τη Ρώμη, το χέρι της πρόνοιας δεν ήταν ο Χριστιανικός Θεός αλλά ο Δίας. Οι υποσχέσεις δόθηκαν στον Ρωμύλο. Στην Αινειάδα, τη ρωμαϊκή εκδοχή της Γένεσης, ο Δίας λέει για τον Ρωμύλο, «θα ονομάσει τον λαό Ρωμαίους, από το δικό του όνομα. Στην εξουσία τους δεν έχω θέσει ούτε όρια ούτε διάρκεια: τους έχω δώσει εξουσία δίχως τέλος» (Αινειάδα 1ο βιβλίο 275).

   Οι Ρωμαίοι ευλογούνται μέσω του Θεού τους με το μέσο του Μωυσή τους, ο οποίος ήταν ο Ρωμύλος, ο φορέας της υπόσχεσης. Ας επικεντρωθούμε σε αυτά τα λόγια από τον Δία. Με έναν ελαφρώς διαφορετικό τρόπο μετάφρασης των λατινικών, λένε, «η ρωμαϊκή αυτοκρατορία θα διαρκέσει για πάντα χωρίς τέλος». Συγκριτικά, στα καλά νέα που ο άγγελος Γαβριήλ ανακοινώνει στη Μαρία για το παιδί της, το ευαγγέλιο του Λουκά αναφέρει ότι «θα βασιλεύει στον οίκο του Ιακώβ για πάντα, και η βασιλεία του δεν θα έχει τέλος» (Λουκάς 1:33). Ο Λουκάς πήρε τη ρωμαϊκή γλώσσα από τον ρωμαϊκό μύθο για να δημιουργήσει έναν νέο μύθο για μια νέα αυτοκρατορία που, προς το παρόν, είναι γνωστή μόνο στη φτωχή χωρική Μαρία.
   Λίγο αργότερα στον Λουκά, αυτή η καταπληκτική νέα αυτοκρατορία που θα έρθει ανακοινώνεται στους βοσκούς σε ένα χωράφι στη μέση του πουθενά. Η νέα αυτοκρατορία έχει ταπεινή προέλευση. Απέχει πολύ από το να είναι Ρώμη, αλλά περιγράφεται με τα ίδια λόγια και την ίδια υπόσχεση. Το πρόβλημα του ευαγγελίου και της αυτοκρατορίας βρίσκεται σε πλήρη θέα στον μύθο που ύφανε ο Λουκάς. 

    Μια αυτοκρατορία έχει πολλά καλά πράγματα για αυτήν. Οι Monty Python έκαναν αυτό το γεγονός ένα κωμικό χαρακτηριστικό στη ταινία Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΜΠΡΑΪΑΝ (The Life of Brian). Στην ερώτηση, τι έκαναν ποτέ για εμάς οι Ρωμαίοι; μπορεί να συντεθεί ένας μακρύς κατάλογος πλεονεκτημάτων. Μερικά από αυτά τα πλεονεκτήματα, όπως τα υδραγωγεία, εξακολουθούν να αποτελούν θαύμα σήμερα. Στην εποχή μας, ενάντια στο ερώτημα τι κάνει η αυτοκρατορία για εμάς, μπορούμε να προσθέσουμε τον ηλεκτρισμό, τη δημόσια εκπαίδευση και το διαδίκτυο. Οι αυτοκρατορίες δημιουργούν την υποδομή πάνω στην οποία ανθίζουν οι οικονομίες. Χωρίς αυτοκρατορικές δομές, είναι δύσκολο να υπάρχουν τεράστια δίκτυα ανταλλαγής. Είτε μας αρέσει είτε όχι, πρέπει να υπάρχει κοινό έδαφος και οι αυτοκρατορίες παρέχουν αυτό το έδαφος.

    Αυτή την εποχή του χρόνου που θυμόμαστε την αναγγελία του Λουκά για μια νέα αυτοκρατορία, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο Λουκάς, όπως όλοι οι οραματιστές, ξανασερβίρει μόνο την ίδια παλιά ιστορία με νέα ρούχα; Εξάλλου, η αυτοκρατορία που τελικά θα έφτανε στο όνομα του Ιησού ήταν μόνο η Ρώμη με διαφορετική σημαία. Είναι το ευαγγέλιο των Χριστουγέννων απλώς ένα επαναδιατυπωμένο ευαγγέλιο της αυτοκρατορίας;

    Είναι πιθανό να μην υπάρχουν τελικές απαντήσεις σε αυτή τη σημαντική ερώτηση, αλλά εδώ είναι μερικές διαφορές που ξεχωρίζουν την εκδοχή του Λουκά για τα πράγματα από την εκδοχή της Ρώμης. Για ένα, το τραγούδι της Μαρίας έχει αυτά τα λόγια: «[ο Δυνατός] … κατέβασε τους ισχυρούς από τους θρόνους τους και εξύψωσε τους κατώτερους [ταπεινούς], γέμισε τους πεινασμένους με τροφή και έστειλε τους πλούσιους με άδεια χέρια» ( 1:52–53). Αν και οι αυτοκρατορίες, όπως η Ρώμη, ξεκινούν με ταπεινές ιστορίες, συνήθως δεν καταλήγουν στο ότι οι φτωχοί είναι οι ήρωες. Η Ρώμη βεβαίως ένιωθε ότι «τάιζε τους πεινασμένους», αλλά πέτυχε αυτή την πράξη κάνοντας θανάσιμα βέβαιο ότι οι πλούσιοι θα ευημερούσαν. Ο σκοπός του άρτου και του θεάματος ήταν να βεβαιώσει ότι τα πλούτη της αυτοκρατορίας θα φυλάσσονταν για τους πλούσιους.

    Ο Λουκάς τοποθετεί επίσης τον Ιησού να ανακοινώσει στο πρώτο του «κήρυγμα» ότι η πρόθεσή του είναι να «κηρύξει τα καλά νέα στους φτωχούς», κάτι που ο Καίσαρας Αύγουστος νόμιζε ότι έκανε, αλλά στην περίπτωση του Ιησού το μέσο για αυτόν τον σκοπό είναι να «απελευθερώσει τους αιχμάλωτους» (4:18). Για τον Καίσαρα, το κήρυγμα των καλών νέων στους φτωχούς περιλάμβανε υποδούλωση, αιχμαλωσία και καταπίεση. Ήταν οι φτωχοί, για τον Καίσαρα, που δούλευαν για τα καλά νέα. Οι φτωχοί, κατά ειρωνικό τρόπο, παρείχαν την εργασία που χρειαζόταν για τα προγράμματα διατροφής των φτωχών. Η αυτοκρατορία ήταν ένας τύπος αυτοδιαιωνιζόμενης μηχανής φτώχειας. Ο Λουκάς έχει τον Ιησού να αναγγέλλει ότι αυτό το σύστημα εκμετάλλευσης φτάνει στο τέλος του.

    Το τελευταίο στοιχείο στην ιστορία του Λουκά για την αρχή των πραγμάτων είναι η σκηνή της φάτνης. Η Μαρία και ο Ιωσήφ πηγαίνουν στη Βηθλεέμ, και ο Ιησούς γεννιέται εκεί και τοποθετείται σε μια φάτνη. Ο λόγος που η Μαρία και ο Ιωσήφ πρέπει να ταξιδέψουν στη Βηθλεέμ είναι ότι ο Καίσαρας έχει διατάξει μια απογραφή για «όλη την οικουμένη» (όλο τον κόσμο). Η ελληνική λέξη για το διάταγμα εδώ είναι «δόγμα» (“ἐξῆλθεν δόγμα παρὰ Καίσαρος Αὐγούστου ἀπογράφεσθαι πᾶσαν τὴν οἰκουμένην” -Λουκάς 2:1)”. Το ότι αυτό το δόγμα ισχύει για ολόκληρο τον κόσμο είναι φανταστικό ακόμη και στη Ρωμαϊκή εποχή. Ο Λουκάς έχει δημιουργήσει μια υπερβολική έκφραση της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής δύναμης, με αποτέλεσμα ο Ιησούς να γεννηθεί μακριά από το σπίτι, στην πραγματικότητα άστεγος, σε πλήρη φτώχεια και να τοποθετηθεί σε μια φάτνη. Ανεξάρτητα από το πόσο εμπεριστατωμένη είναι η απογραφή, είναι αδιανόητο ότι θα μπορούσε να περιλαμβάνει ένα μωρό ξαπλωμένο σε μια φάτνη. Η μυθική δύναμη του Καίσαρα αντιπαραβάλλεται στον Λουκά με μια μυθική ιστορία φτώχειας. Ο αναγνώστης και ο ακροατής αυτής της ιστορίας πρέπει να επιλέξουν ανάμεσα σε δύο μύθους για την αυτοκρατορία. Η αυτοκρατορία αφορά το ποιος μετράει ή ποιος δεν μπορεί να μετρηθεί;

     Το πρόβλημα της αυτοκρατορίας δεν εξαφανίζεται στον Λουκά ακόμα και όταν ο Λουκάς τοποθετεί τη νέα αυτοκρατορία σε αλληλεγγύη με τους φτωχούς. Ο ιστορικός Ιησούς μίλησε σε παραβολή για την αυτοκρατορία του Θεού και ο Λουκάς μιλάει σε μυθικό θρύλο για μια μη ρωμαϊκή αυτοκρατορία που δεν θα έχει τέλος. Και στις δύο περιπτώσεις, υπάρχει ακόμα μια αυτοκρατορία. Θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι οι αυτοκρατορίες είναι ένα αναγκαίο κακό, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει διαφορά μεταξύ του Λουκά και της Ρώμης. Η αυτοκρατορία που φανταζόταν ο Λουκάς άσκησε μόνιμη κριτική στην αυτοκρατορία που ήταν η Ρώμη. Ο Λουκάς μίλησε από τη βάση και ο Λουκάς ανακοίνωσε μια νέα αυτοκρατορία που ιδρύθηκε με τον ίδιο τρόπο.

    Οι πολιτικοί τότε και τώρα δεν συμμερίζονται την άποψη του Λουκά. Η προτεραιότητα είναι να βεβαιώσουν ότι υπάρχει πλούτος και μετά να πούνε στους φτωχούς πόσο τυχεροί είναι που αυτός ο πλούτος θα ωφελήσει τους κάτω. Εν τω μεταξύ, καθώς οι φτωχοί περιμένουν αυτό το θαύμα, πρέπει να εξυπηρετήσουν τους πλούσιους με τον κατώτατο μισθό τους και τα βάσανά τους σε δυσβάσταχτες συνθήκες διαβίωσης.

    Τα Χριστούγεννα είναι σχετικά με τα καλά νέα. Αλλά είναι πολύ δύσκολο σε μια αυτοκρατορία να καταλάβει κανείς ότι τα καλά νέα είναι μια Επανάσταση.

Μετάφραση -Διασκευή απο τον Μανώλη Καλομοίρη του άρθρου The Gospel of Christmas: Empire or Revolution? By David Galston. Πηγή: https://www.westarinstitute.org/blog/the-gospel-of-christmas-empire-or-revolution