xristianoi.gr προοδευτικoς χριστιανισμoς

Στις μέρες μας γίνεται πολύς λόγος για τα οικολογικά θέματα και όχι άδικα: η συνεχιζόμενη καταστροφή του πλανήτη μας, είναι το Νο 1 πρόβλημα της ανθρωπότητας, ένα πρόβλημα που αφορά όλους τους λαούς, όλες τις ηλικίες, όλες τις πολιτικές, όλες τις θρησκείες. Η εμπειρία όμως των τελευταίων δεκαετιών έχει δείξει πως δεν αρκεί μία απλή πληροφόρηση για τα οικολογικά προβλήματα και ένα γενικό κάλεσμα για δραστηριοποίηση. Χρειάζεται μία βαθύτερη ευαισθητοποίηση, η οποία θα βασίζεται όχι μόνο σε μελλοντικούς φόβους και απειλές για την καταστροφή του περιβάλλοντος, αλλά, πολύ περισσότερο, σε θετικές αξίες, όπως η εκτίμηση για τη φύση και η αγάπη για τα όλα τα έμψυχα όντα, η ανάπτυξη επαφής του ανθρώπου με τη φύση, κ.α. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να διαμορφώσουμε οικολογική συνείδηση.

Ποιά θα είναι τα θεμέλια πάνω στα οποία θα οικοδομηθεί η οικολογική συνείδηση; Για τους ανθρώπους που πιστεύουν στον Θεό, το θεμέλιο φυσικά δεν μπορεί να είναι άλλο από την Αγία Γραφή, τον Λόγο του Αιώνιου Δημιουργού μας. Πολλοί ίσως απορήσουν με αυτόν τον ισχυρισμό και αναρωτηθούν : τί σχέση μπορεί να έχει η Αγία Γραφή με τη φύση και την οικολογική συνείδηση; Όχι μόνον δεν έχουν ακούσει τίποτα σχετικό, αλλά το αντίθετο, ακούνε σήμερα πολλές φωνές που κατηγορούν τον Χριστιανισμό ως έναν από τους κύριους υπεύθυνους για την ανθρωποκεντρική διαμόρφωση του σύγχρονου Δυτικού πολιτισμού, από τον οποίο βέβαια άρχισε η καταστροφή του περιβάλλοντος.

Αυτές οι κατηγορίες έχουν κάποια βάση, γιατί είναι αλήθεια ότι η Εκκλησία στο πέρασμα των αιώνων επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις ανθρωποκεντρικές κοσμικές φιλοσοφίες και έτσι παρερμήνευσε τη διδασκαλία των Προφητών και των Αποστόλων σχετικά με τη δημιουργία και το σχέδιο του Θεού γι’ αυτήν, αγνοώντας ή και περιφρονώντας κάθε τι που είχε σχέση με τον υλικό κόσμο. Η αλήθεια όμως είναι ότι δεν φταίει καθόλου σ’ αυτό η Αγία Γραφή, η οποία, έχει έναν πολύ οικολογικό χαρακτήρα, από την αρχή ως το τέλος, από τη Γένεση ως την Αποκάλυψη. Αρχίζει από τη Δημιουργία του υλικού κόσμου και καταλήγει στην τελειοποίησή του και ενδόξασή του από τον “Ζώντα εις τους αιώνες”.

Στη συνέχεια θα εξετάσουμε τι λέει η Αγία Γραφή για τη φύση, τον υλικό κόσμο, και θα καταλάβουμε πως από αυτά μπορούμε να διδαχτούμε την εκτίμηση, το σεβασμό και την αγάπη για τη Δημιουργία του Ουράνιου Πατέρα μας. Και μία τέτοιου είδους μελέτη δίνει πολύ χρήσιμες αρχές όχι μόνον σε συνειδητούς πιστούς, αλλά και σε κάθε καλοπροαίρετο άνθρωπο.

Το Θαύμα της Δημιουργίας

“Αυτός που ζει αιώνια δημιούργησε όλα τα πράγματα” (Σοφία Σειράχ 18:1)

“Αυτός που ζει αιώνια”, στα εβραϊκά “Γιαχβέ”, είναι το όνομα του Θεού, του Πατέρα και Δημιουργού των πάντων.

Η Αγία Γραφή αρχίζει τη διήγησή της με το τι “Αυτός που Ζει αιώνια” έπλασε. Μάλιστα, δεν ασχολείται με τη δημιουργία των ουράνιων αγγελικών κόσμων, αλλά μόνον με τον δικό μας υλικό κόσμο, το υλικό σύμπαν:

“Στην αρχή δημιούργησε ο Θεός τον ουρανό και τη γη. Και ονόμασε ο Θεός την ξηρά Γη …. και είδε ο Θεός ότι ήταν καλό. …” (Γεν. 1:1, 10)

Η γενική περιγραφή συνεχίζει με τη δημιουργία των φυτών :

“Και βλάστησε η γη χλωρό χορτάρι, χορτάρι που κάνει σπόρο σύμφωνα με το είδος του και δέντρο καρποφόρο, του οποίου το σπέρμα είναι μέσα του, σύμφωνα με το είδος του, και είδε ο Θεός ότι ήταν καλό” – “Και έκανε ο Γιαχβέ ο Θεός να βλαστήσει από τη γη κάθε δέντρο ωραίο στην όραση, και καλό στη γεύση” (Γεν. 2: 9)

“… και δημιούργησε ο Θεός τα μεγάλα τα κήτη και κάθε έμψυχο που κινείται, τα οποία τα νερά γέννησαν με αφθονία σύμφωνα με το είδος τους, και κάθε πουλί φτερωτό κατά με το είδος του. Και έκανε ο Θεός τα ζώα της γης κατά το είδος τους, και τα κτήνη και κάθε ερπετό κατά το είδος του. Και είδε ο Θεός ότι ήταν καλό.” (Γεν. 1:11-25)

“Και είδε ο Θεός όλα όσα δημιούργησε και ήταν πολύ καλά” (Γεν. 2:31).

Ένα πρώτο χαρακτηριστικό της διήγησης της δημιουργίας που τονίζεται είναι τα διάφορα γένη και είδη ζώων και φυτών (“κατά το είδος του”), η θαυμαστή βιοποικιλότητα που βλέπουμε γύρω μας, και φανερώνει τη σοφία και την ομορφιά του Δημιουργού μας: “τα πάντα έκανε διαφορετικά ώστε να συμπληρώνουν το ένα το άλλο, και δεν έκανε τίποτα ελλιπές. Με το ένα στερέωσε τα αγαθά του άλλου, και ποιος μπορεί να χορτάσει βλέποντας τη δόξα Του;” (Σοφία Σειράχ 42:23-25)

Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό της δημιουργίας είναι το ότι ο Θεός ευχαριστήθηκε στην υλική δημιουργία Του, και την είδε σαν κάτι καλό, ωραίο – και όχι μόνον για τα ζώα, αλλά και για τα είδη των δέντρων και φυτών, ακόμα και για την ίδια τη γη, την ξηρά. “Ω Γιαχβέ, πόσο μεγάλα είναι τα έργα Σου! Όλα τα έφτιαξες με σοφία. Η γη είναι γεμάτη από τα πλούτη Σου … Ας ευφραίνεται ο Γιαχβέ στα έργα Του!” (Ψαλμ. 104:25-31). Ο Θεός, σαν ένας καλλιτέχνης που αγαπάει το δημιούργημά του, ευφραίνεται στα δημιουργήματά Του, γιατί αυτά έγιναν από τα δικά Του χέρια, είναι μία προσωπική Του αγαπημένη δημιουργία: “Δική Του είναι η θάλασσα, κι Αυτός την έκανε, και τα χέρια Του έπλασαν την ξηρά” (Ψαλμ. 95:4-5) -“Οι ουρανοί είναι έργο των χεριών Σου” (Ψαλμ. 102:25).

“Επειδή, όλα τα θηρία του δάσους είναι δικά μου, όπως και τα ζώα που βρίσκονται πάνω σε χίλια όρη. Γνωρίζω όλα τα πτηνά των βουνών και τα ζώα του χωραφιού είναι μπροστά Μου.” (Ψαλμ. 50:10-11).

Η αγάπη του Θεού για τη δημιουργία Του

Η δημιουργία του υλικού κόσμου έγινε από την αγάπη και με την αγάπη του Κυρίου : “Αγαπάς όλα τα όντα και δεν αποστρέφεσαι τίποτα από όσα δημιούργησες … Σπλαχνίζεσαι όλα γιατί είναι δικά Σου, Εσύ που δεσπόζεις και αγαπάς τη ζωή” (Σοφ. Σολ. 11:24).

Ο Γιαχβέ, είναι ο “Θεός των πνευμάτων και κάθε σάρκας” (Αριθ.16:22), “ο Πατέρας από τον οποίο κάθε γένος στον ουρανό και στη γη παίρνει όνομα” (Εφ. 3:14-15).

Η προσωπική Του αγάπη εκδηλώνεται με την πρώτη ευλογία που υπάρχει στην Αγ. Γραφή, και η οποία δίνεται στα ζώα! “Και τα ευλόγησε ο Θεός, λέγοντας: Αυξάνεστε και πληθύνεσθε, και γεμίστε τα νερά στις θάλασσες, και τα πουλιά ας πληθύνονται επάνω στη γη” (Γεν. 1:22).

Και όχι μόνον ευλογία έδωσε ο Δημιουργός στα ζώα, αλλά και διαθήκη σύναψε μαζί τους! Η πρώτη διαθήκη/όρκος του Θεού γίνεται όχι μόνον προς τον άνθρωπο αλλά και προς όλα τα ζώα : “Εγώ στήνω τη διαθήκη μου σε σας… και σε κάθε έμψυχο ζώο που είναι μαζί σας, από τα πτηνά, από τα κτήνη, κι από όλα τα ζώα της γης …. Θα θυμηθώ τη διαθήκη μου, ανάμεσα σε μένα και σε σας, και σε κάθε έμψυχο ζώο από κάθε σάρκα … την παντοτινή διαθήκη ανάμεσα στον Θεό και σε κάθε έμψυχο ζώο” (Γεν 9:8-17)

Και η αγάπη του Γιαχβέ Θεού για τα ζώα δεν τελειώνει στη δημιουργία και ευλογία, αλλά συνεχίζεται με τη διαρκή φροντίδα Του :

” Όλα αυτά ελπίζουν σε Σένα, για να τους δώσεις την τροφή τους στον καιρό τους.Τους δίνεις, μαζεύουν. Ανοίγεις το χέρι Σου, χορταίνουν αγαθά…. Στέλνεις το Πνεύμα Σου, και δημιουργούνται , και ανανεώνεις το πρόσωπο της γης” (Ψαλμ. 104:25-31)

“Ψάλλετε στον Γιαχβέ με ευχαριστία… σε Αυτόν που ετοιμάζει βροχή για τη γη, που βγάζει χορτάρι πάνω στα βουνά, που δίνει στα ζώα την τροφή τους, και στους νεοσσούς των κορακιών που κράζουν σ’ Αυτόν ” (Ψαλ.147:7-9).

Ο Ψαλμωδός υμνεί τον Κύριο για τη συνεχή προσωπική φροντίδα Του προς όλη τη γη: “Επισκέπτεσαι τη γη και την ποτίζεις, την υπερπλουτίζεις … την απαλύνεις με σταλαχτή βροχή, ευλογείς τα βλαστήματά της. Στεφανώνεις το έτος με την αγαθότητά Σου και τα ίχνη Σου σταλάζουν καρποφορία. Σταλάζουν οι βοσκές της ερήμου, και οι λόφοι περιζώνονται από χαρά. Οι πεδιάδες είναι ντυμένες με κοπάδια, και οι κοιλάδες είναι σκεπασμένες από σιτάρι, αλαλάζουν από χαρά και τραγουδούν” (Ψαλμ. 65:10-11).

Αυτό κήρυξε και ο Παύλος στους ειδωλολάτρες, για “τον Ζωντανό Θεό που δημιούργησε τους ουρανούς και τη γη”, και συνεχίζει “να εργάζεται το αγαθό, δίνοντας από τον ουρανό σ’ εσάς βροχές και καιρούς καρποφόρους, γεμίζοντας με τροφή και με ευφροσύνη τις καρδιές σας” (Πραξ. 14:14-17).

Ανθρωπος: ο Βασιλιάς-Υπηρέτης

Η διήγηση της δημιουργίας ολοκληρώνεται με το στέμμα, τη δόξα του υλικού κόσμου, την επίγεια εικόνα του Ουράνιου Θεού: “Και ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα Του, … αρσενικό και θηλυκό τους δημιούργησε και τους ευλόγησε ο Θεός, και τους είπε: Αυξάνεστε και πληθύνεστε και γεμίστε τη γη, και κυριέψτε την, και εξουσιάζετε πάνω στα ψάρια της θάλασσας, και πάνω στα πουλιά του ουρανού και πάνω σε κάθε ζώο” (Γεν. 2:27-28). Ο Θεός έκανε πράγματι τον άνθρωπο κυρίαρχο πάνω στη φύση, αλλά το μοντέλο εξουσίας ο άνθρωπος πρέπει να το παίρνει από τον ίδιο τον Θεό, αφού αποτελεί εικόνα Του. Σε όλη την Αγία Γραφή διακηρύττεται συνεχώς μία θεμελιώδης αρχή: η εξουσία πρέπει να διέπεται από δικαιοσύνη, και αγάπη, και να είναι υπηρεσία, και φροντίδα εκ μέρους του ανωτέρου προς τους κατωτέρους: “Κύριε του ελέους, Εσύ που ποίησες τα πάντα με τον λόγο Σου, και με τη σοφία Σου κατασκεύασες τον άνθρωπο, για να δεσπόζει και κυριαρχεί πάνω σε όλα τα δημιουργήματα που έγιναν από Σένα, και να κυβερνάει τον κόσμο με αγιότητα και δικαιοσύνη και να κρίνει με ευθύτητα …” (Σοφ. Σολ. 9:1-3)

Η δικαιοσύνη, το έλεος, η ευσπλαχνία συνδέονται και με τη δημιουργία του Θεού και με τη διακυβέρνησή της: “Αγαπάει δικαιοσύνη και κρίση, από το έλεος του Γιαχβέ είναι γεμάτη η γη. Με τον λόγο του Γιαχβέ έγιναν οι ουρανοί και με την πνοή του στόματός Του όλο το στράτευμά τους” (Ψαλμ. 33:5-6).

“Διότι όπως είσαι δίκαιος, κυβερνάς όλα με δικαιοσύνη … η δύναμή Σου πηγάζει από τη δικαιοσύνη Σου, και η κυριαρχία Σου πάνω σε όλα σε κάνει να τα σπλαχνίζεσαι” (Σοφ. Σολ. 12:15-16)

Αυτό είναι το πρότυπο προς μίμηση που πρέπει να έχει ο άνθρωπος που κυριαρχεί τη φύση, όχι την εκμετάλλευση, αλλά την υπηρεσία. Όπως το συνόψισε ο Ιησούς Χριστός: “όποιος θέλει να είναι πρώτος (σε εξουσία) πρέπει να είναι υπηρέτης όλων” (Μαρκ. 9:35).

Η εξουσία του ανθρώπου στη γη, άρχιζε πρώτα από τον κήπο της Εδέμ, για τον οποίο διαβάζουμε: “Και πήρε ο Γιαχβέ ο Θεός τον άνθρωπο, και τον έβαλε στον παράδεισο της Εδέμ για να τον εργάζεται, και να τον φυλάει.” Αυτή η φύλαξη του Κήπου, η διατήρησή του, διδάσκει εμάς τους σύγχρονους ανθρώπους να εργαζόμαστε για τη διατήρηση της χλωρίδας, των φυτών και των δέντρων, που σήμερα αφανίζονται τόσο άσπλαχνα από το πρόσωπο της γης.

Από την άλλη, η εξουσία του ανθρώπου στην έμψυχη κτίση πραγματοποιείται μέσω της προσωπικής του σχέσης με τα ζώα : “Και έπλασε ο Γιαχβέ ο Θεός από τη γη όλα τα ζώα του αγρού, και όλα τα πτηνά του ουρανού, και τα έφερε προς τον Αδάμ, για να δει πώς θα τα ονομάσει, και ό,τι όνομα θα έδινε ο Αδάμ σε κάθε έμψυχο, αυτό και να είναι το όνομά του” (Γεν. 2:15-19). Το όνομα στη Βίβλο έχει πολύ μεγάλη σημασία, και φανερώνει την προσωπικότητα, και το να δίνει κάποιος όνομα σε έναν άλλον φανερώνει αναγνώριση, αποδοχή του. Δηλ. ο Αδάμ αναγνώρισε τα ζώα ως οντότητες με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά-ιδιότητες.

Τα ζώα λοιπόν δεν είναι αντικείμενα προς κατανάλωση, όπως εύκολα νομίζουμε, αλλά οντότητες που έπλασε με αγάπη και εκτίμηση ο Ουράνιος Πατέρας μας. Γι’ αυτόν τον λόγο ο Θεός δεν θέλησε να σώσει από τον Κατακλυσμό μόνον κάποιους ανθρώπους για τη διατήρηση του ανθρώπινου γένους, αλλά και όλα τα είδη ζώων. Έτσι, η εντολή που έδωσε στον Νώε ήταν: “απ’ όλα τα κτήνη τα καθαρά πάρε μαζί σου επτά επτά, αρσενικό και το θηλυκό του και από τα κτήνη τα μη καθαρά ανά δύο, αρσενικό και το θηλυκό του, κι από τα πτηνά του ουρανού επτά επτά, αρσενικό και θηλυκό, για να διατηρήσεις σπέρμα πάνω στο πρόσωπο ολόκληρης της γης” (Γεν. 6:13-20, 7:1-3). Κι αυτή η εντολή ισχύει και για μας, ιδιαίτερα σήμερα, που εξαφανίζονται χιλιάδες είδη ζώων. Ο Νώε εργάστηκε πολύ σκληρά 120 χρόνια για να κάνει μία τεράστια κιβωτό που να χωράει όλα τα είδη ζώων. Δεν θα πρέπει και εμείς να μεριμνήσουμε για τη διατήρησή τους, αισθανόμενοι τον πόνο του Ουράνιου Πατέρα μας που βλέπει να χάνονται αυτά που με τόση επιμέλεια και αγάπη δημιούργησε;

Η Δημιουργία Αντανακλά τον Δημιουργό της και Τον Δοξάζει!

“Οι ουρανοί διηγούνται τη δόξα του Θεού, και το στερέωμα αναγγέλλει το έργο των χεριών Του. Η ημέρα αναγγέλλει αυτή τη γνώση προς την ημέρα, και η νύχτα προς τη νύχτα, δεν υπάρχει λόγος ούτε ήχος, δεν ακούγεται φωνή, κι’ όμως προς όλη τη γη εξέρχεται το μήνυμά τους, και ως τα πέρατα της οικουμένης τα λόγια τους ” (Ψαλμ. 19:1-3)

Η Αγ. Γραφή μας προτρέπει ξανά και ξανά: “Στάσου και συλλογίσου τα θαυμαστά έργα του Θεού! … Αυτού που είναι τέλειος στη γνώση” (Ιώβ 37:14-16), κι’ αυτό επειδή “οι αόρατες ιδιότητές Του φανερώνονται από τη δημιουργία του κόσμου, η αιώνια δύναμή Του και η θεϊκότητά Του” (Ρωμ. 1:20) – “από το μεγαλείο και την ωραιότητα των δημιουργημάτων κατανοείται Αυτός που τα δημιούργησε” (Σοφ. Σολομ. 13:5).

Παίρνουμε δείγματα της σοφίας Του, της δικαιοσύνης, της δύναμης, του μεγαλείου, του κάλλους:

“Με τη σοφία ο Γιαχβέ θεμελίωσε τη γη, με τη σύνεση στερέωσε τους ουρανούς. Με τη γνώση Του ανοίχτηκαν τα μεγάλα βάθη και τα νέφη στάζουν δροσιά” (Παροιμ. 3:19-20, Παροιμ. 8: 22-31).

“Στόλισε τα μεγάλα έργα της σοφίας Του … Πόσον επιθυμητά είναι όλα τα έργα Του! … Όλα αυτά ζουν και μένουν αιώνια…” (Σοφ. Σειρ. 42:23-25)

“Οι ουρανοί αναγγέλλουν τη δικαιοσύνη Του” (Ψαλμ. 97:1-6)

“Και το έργο του Κυρίου είναι γεμάτο από τη δόξα Του” (Σοφ.Σειράχ 42:15-16) – “Αγιος, άγιος, άγιος είναι ο Γιαχβέ … η γη είναι γεμάτη από τη δόξα Του!” (Ησα. 6:3)

“Η λάμψη των αστέρων είναι το κάλλος του ουρανού, κόσμημα που φωτίζει στα ύψιστα ουράνια” (Σοφ. Σειρ. 43:9)

Και όλα οδηγούν τον άνθρωπο σε δοξολογία του Δημιουργού:

“Κύτταξε το (ουράνιο) τόξο και ευλόγησε Αυτόν που το έκανε, υπερβολικά ωραίο όταν λάμπει” (Σοφ. Σειρ. 43:9).

Αλλά το εκπληκτικό είναι ότι όχι μόνον οι άνθρωποι δοξολογούν, αλλά και όλα τα δημιουργήματα: “Τα άστρα έλαμπαν και ήταν χαρούμενα. Αυτός τα κάλεσε, και είπαν, Εδώ είμαστε! Έλαμψαν με χαρά γι’ Αυτόν που τα έφτιαξε” (Βαρούχ 3:34)

“Ψάλλετε ουρανοί, και αγαλλίασε γη, αλαλάξτε βουνά …” (Ησα. 49:13)

Από τους αγγέλους μέχρι τα δέντρα, όλα καλούνται να δοξάσουν τον Δημιουργό τους:

“Αινείτε τον Γιαχβέ από τους ουρανούς … αινείτε Αυτόν όλοι οι άγγελοί Του … αινείτε Αυτόν ήλιε και σελήνη, αινείτε Αυτόν όλα τα άστρα του φωτός …. οι ουρανοί των ουρανών … ας αινούν το όνομα του Γιαχβέ, επειδή Αυτός πρόσταξε και κτίστηκαν, και τα στερέωσε αιώνια, έβαλε διάταγμα ώστε δεν θα παρέλθουν. Αινείτε τον Γιαχβέ από τη γη και όλα τα βάθη της θάλασσας, … τα βουνά και όλοι οι λόφοι, καρποφόρα δέντρα …. τα θηρία και όλα τα ζώα, τα ερπετά και τα φτερωτά πτηνά” (Ψαλμός 148:1-10)

Μωσαϊκός Νόμος και Προστασία της Φύσης

Δεν είναι όμως μόνον κάποια εδάφια που μιλούν με θαυμασμό για την υλική δημιουργία και δοξολογούν τον Θεό γι’ αυτήν. Ο Κύριος όταν έδωσε νομοθεσία στον λαό Του, μέσω του Μωυσή, φρόντισε να καλλιεργήσει μέσω των εντολών την εκτίμηση, το σεβασμό και την αγάπη για τη φύση, έμψυχη και άψυχη. Έτσι έδωσε τέτοιες εντολές μέσα στη Μωσαϊκή νομοθεσία, που όμοιές της δεν βρίσκουμε σε καμία άλλη αρχαία νομοθεσία, αλλά ούτε και σύγχρονη!

Με άμεσες και έμμεσες εντολές, δίνεται μεγάλη σημασία στη γη, τα δέντρα, και τα ζώα, εντολές που θα πρέπει να τις λάβουμε σοβαρά υπόψιν και εμείς σήμερα.

Κατ’ αρχήν στον Δεκάλογο, βλέπουμε πως στην 4η εντολή ορίζεται το Σάββατο, η ημέρα της ανάπαυσης, όχι μόνο για τους ανθρώπους, αλλά και για τα ζώα: “Έξη ημέρες θα κάνεις τις εργασίες σου, την έβδομη ημέρα όμως θα αναπαύεσαι, για να αναπαυτεί και το βόδι σου και το γαϊδούρι σου” (Εξοδ. 23: 12). Επίσης σε όλες τις μέρες των αργιών, έπρεπε και τα ζώα να αναπαύονται.

Πολλές γιορτές που ορίζονται στο Νόμο έχουν σχέση και με τη γη: η γιορτή των αρχών του θερισμού (αρχή Πάσχα – Άνοιξη), των πρώτων γεννημάτων της γης (Πεντηκοστή – αρχή Καλοκαιριού), της συγκομιδής όλων των καρπών (Σκηνοπηγία – τέλος Καλοκαιριού), καθώς και η γιορτή του νέου μήνα (σε κάθε νέα σελήνη). Αυτές ήταν γιορτές χαράς, συμποσίων που γίνονταν σε ατμόσφαιρα ευχαριστίας και ευγνωμοσύνης προς τον Δημιουργό για την αφθονία των καρπών της γης (Λευιτ. 23:10-14, 15-21) “…αφού συναχθούν τα γεννήματα της γης, θα γιορτάσετε επτά ημέρες … θα πάρετε καρπούς ωραίου δέντρου, κλαδιά φοινίκων, και δέντρων του δάσους και ιτιάς από χείμαρρο, και θα ευφρανθείτε μπροστά στον Γιαχβέ… ” (Λευιτ. 23:39-40). ΄Ετσι ο λαός συνδέεται με τον Θεό σε μία σχέση δοξολογίας ταυτόχρονα πνευματικής και υλικής, γιατί περιλαμβάνει και πλευρές της Δημιουργίας Του (γη, καρποί, νερό, σελήνη).

Η ανάπαυση της γης από την καλλιέργεια, κάτι που στις μέρες μας είναι άγνωστο, λόγω της ανάγκης για μεγάλη παραγωγή, ήταν επιβεβλημένη:

“΄Εξη χρόνια θα σπείρεις τη γη σου και θα μαζεύεις τα γεννήματά της, τον έβδομο, όμως θα την αφήσεις να αναπαυτεί και να μένει αργή” (Εξοδ. 23: 10) – “έξη χρόνια θα κλαδεύεις το αμπέλι σου και θα μαζεύεις τον καρπό του, το έβδομο έτος όμως θα είναι Σάββατο ανάπαυσης για τη γη” (Λευιτ. 25:3-7) –

και στο Ιωβηλαίο Ετος (κάθε πενήντα χρόνια): “θα διακηρύξετε άφεση προς τη γη και προς όλους τους κατοίκους της” (Λευιτ. 25:8-24)

Οι εντολές αυτές έπρεπε να τηρούνται με επιμέλεια: “Τότε η γη θα απολαύσει τα Σάββατά της, όλο το καιρό που θα μείνει έρημη … τότε θα αναπαυθεί η γη…διότι δεν αναπαυόταν στα Σάββατά της, όταν κατοικούσατε πάνω της” (Λευιτ. 26:34-35). Τόσο μεγάλη σημασία δινόταν στην ανάπαυση της γης!

Τι να πούμε όμως και για την αγάπη του Δημιουργού προς τα ζώα; “Ο Γιαχβέ είναι αγαθός προς όλους, και σπλαχνικός σε κάθε πλάσμα Του” (Ψαλμ. 145:9), και γι’ αυτό και ο άνθρωπος που μιμείται τον Θεό, ο δίκαιος “φροντίζει τη ζωή του ζώου του”, ενώ “τα σπλάχνα των ασεβών δεν έχουν έλεος” (Παροιμ. 12:10). Ο άνθρωπος του Θεού δεν βλάπτει τα ζώα, δεν τα αδικεί, δεν αμελεί να τα τρέφει, όπως το συμβουλεύει ο Ενώχ τα παιδιά του: “΄Οποιος βλάπτει ένα ζώο αμαρτάνει ενάντια στην ψυχή του” (B Eνώχ 58, 59).

Και όπως είδαμε στα εδάφια για την αντανάκλαση των ιδιοτήτων του Θεού από την κτίση, το έλεος και η δικαιοσύνη συνυπάρχουν για τους ανθρώπους, τα ζώα και για τη γη:

– “Δεν θα φιμώσεις το στόμα του βοδιού που αλωνίζει” (Δευτ. 25: 4)

– “΄Εξη χρόνια θα σπείρεις τη γη σου και θα μαζεύεις τα γεννήματά της, τον έβδομο, όμως θα την αφήσεις να αναπαυτεί και να μένει αργή για να τρώνε οι φτωχοί του λαού σου, κι εκείνο που εναπολείφθηκε απ’ αυτούς ας το τρώνε τα ζώα του αγρού.” (Εξοδ. 23: 10-11)- Φροντίδα για τους φτωχούς μέσω της γης: “Και όταν θερίζετε τον θερισμό της γης σας, δεν θα θερίζετε ολοκληρωτικά τις άκρες των αγρών σας και αυτά που πέφτουν από τον θερισμό σας δεν θα τα συλλέγετε: στον φτωχό και στον ξένο θα τα αφήνετε” (Λευιτ. 23:22)

-"τον έβδομο χρόνο θα είναι Σάββατο ανάπαυσης στη γη … Και το Σάββατο της γης θα είναι τροφή σε σας… και στα ζώα που είναι στη γη σας” (Λευιτ. 25:-7)

– Σεβασμός μητρότητας των ζώων : “Αν συναντήσεις στον δρόμο μπροστά σου μια φωλιά και έχει αβγά, και τη μητέρα καθισμένη επάνω στα αβγά, δεν θα πάρεις τη μητέρα” (Δευτ. 22: 6)

– “Δεν θα ψήσεις κατσικάκι που ακόμα θηλάζει το γάλα της μητέρας του” (Εξοδ. 34: 26).

Ποιοί άνθρωποι θα μπορούσαν να επινοήσουν μία τέτοια “οικολογική” νομοθεσία; Ποιοί θα μπορούσαν να είναι τόσο ευαίσθητοι οικολογικά όσο ο Δημιουργός; Καλούμαστε κι εμείς, να πράττουμε ανάλογα.

΄Ανθρωπος και Φύση αλληλένδετοι:

Αυτό που μας βοηθάει να ξεφύγουμε από την “πνευματική περιφρόνηση” προς τον υλικό κόσμο ή την αδιαφορία μας απέναντι σ’ αυτόν, είναι, εκτός από τα παραπάνω θεόπνευστα λόγια, και η συχνά επαναλαμβανόμενη σύνδεση του ανθρώπου με στοιχεία της φύσης. Επειδή ο Αδάμ, ο πρώτος άνθρωπος πλάστηκε κυριολεκτικά από τη γη, από το χώμα, δίνεται μία ανάλογη παρομοίωση της πλάσης του εμβρύου στη μήτρα σαν να πλάθεται μέσα στη γη: “ενώ πλαθόμουν κρυφά, και διαμορφωνόμουν στα κατώτατα μέρη της γης” (Ψαλμ. 139:13-16). Επίσης γίνεται παρομοίωση:

– του δικαίου με δέντρο: “Αυτοί που ο Νόμος του Γιαχβέ είναι η χαρά τους … είναι σαν δέντρο φυτευμένο δίπλα στα ρυάκια, που δίνει τον καρπό του στον καιρό του…” (Ψαλμ. 1:2-3).

– των αγαπημένων στο ΄Ασμα Ασμάτων με περιγραφές ωραίων δέντρων (5:13-15, 7:7-9).

-του λαού με την αγαπημένη άμπελο: “αμπελώνας η οικογένεια του Ισραήλ, οι άνδρες του Ιούδα το αγαπητό του φυτό” (Ησα. 5:1-7)

-του Ιησού με άμπελο: “Εγώ είμαι η άμπελος η αληθινή” (Ιωαν. 15:1-8), και,

– προφητικά σαν κλάδο: “ο κλάδος του Γιαχβέ θα είναι ωραίος και ένδοξος, και ο καρπός της γης εξαίρετος και ευφρόσυνος” (Ησα. 4:2), επίσης ένα προφητευμένο όνομα του Μεσσία είναι “ο Βλαστός”.

Τέτοιες παρομοιώσεις δεν είναι μόνο συμβολισμοί πνευματικών καταστάσεων, αλλά δίνουν ιδιαίτερη αξία και στα στοιχεία του υλικού κόσμου.

Η σύνδεση του ανθρώπινων ιδιοτήτων και καταστάσεων με τη φύση φαίνεται ακόμα και από τις διάφορες ευλογίες που δίνονται σε ανθρώπους, όπως του Ιακώβ προς τα δώδεκα παιδιά του, (Ιούδας – λιονταράκι, Νεφθαλί -ελάφι, Ιωσήφ – κλάδος καρποφόρος, ευλογίες ουρανού και αβύσσου – μαστών και μήτρας) (Γεν 39) – καθώς και του Μωυσή προς τον Ιωσήφ (Δευτ. 37:13-16): “Ευλογημένη ας είναι από τον Γιαχβέ η γη του από τα πολύτιμα δώρα του ουρανού, από τη δροσιά … κι από τους πολύτιμους καρπούς του ήλιου, κι από τα πολύτιμα δώρα της σελήνης … κι από τα πολύτιμα αγαθά της γης”.

Απ’ όλα τα παραπάνω εδάφια της Αγίας Γραφής φαίνεται ξεκάθαρα η αξία της Δημιουργίας, η χαρά του Δημιουργού της σ’ αυτήν, η αγάπη Του και φροντίδα Του γι’ αυτήν. Και αυτά μας προτρέπουν και διδάσκουν, μας δημιουργούν σεβασμό, ευαισθησία και αγάπη γι’ αυτήν, χωρίς να πέφτουμε σε ειδωλοποίησή της, λατρεύοντας μόνον τον Δημιουργό της.

Ο άνθρωπος έχει στενή σχέση με τη γη, την υλική δημιουργία, από αυτήν τρέφεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. ΄Ετσι πρέπει σε ανταπόδοση να τη φροντίζει, να παίρνει αυτό που δικαιούται χωρίς να την εκμεταλλεύεται, να τρέφει αγάπη προς όλα τα έμψυχα όντα, να δίνει ευγνωμοσύνη και δοξολογία στον Δημιουργό και Πατέρα του.

Μιχαήλ Κατρίτσης