ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ ΟΛΗ Η ΓΡΑΦΗ ΕΙΝΑΙ ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΟ; ΕΙΝΑΙ Η ΒΙΒΛΟΣ ΣΤΑ ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΕΛΕΙΑ;
“Πᾶσα γραφὴ θεόπνευστος” [Β’ Τιμ.3:16]. Αυτό το εδάφιο έχει οδηγήσει σε αμέτρητες συζητήσεις και έχει ερμηνευτεί με πολλούς τρόπους. Συχνά χρησιμοποιείται ως εδάφιο κλειδί για τον προσδιορισμό του χαρακτήρα της Βίβλου. Αλλά τι σημαίνει ότι όλη η Γραφή είναι εμπνευσμένη από τον Θεό; Τι σημαίνει για την κατανόησή μας σχετικά με τη φύση της Βίβλου;
ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΣΗΜΕΙΩΣΤΕ: Αυτό το άρθρο δεν είναι για όσους πιστεύουν ότι η Βίβλος είναι αλάνθαστη και άψογη. Εάν αντιλαμβάνεστε τη Βίβλο ως τέλεια, τότε παρακαλώ αγνοήστε αυτό το άρθρο. Αυτό το άρθρο είναι για όσους αγαπούν τη Βίβλο αλλά αγωνίζονται να συμβιβάσουν αυτά που διαβάζουν στη Βίβλο με τον ισχυρισμό ότι η Βίβλος είναι εμπνευσμένη από τον Θεό και ως εκ τούτου άψογη και αλάνθαστη. Αν θέλετε να συμβιβάσετε τα προβλήματα που βλέπετε στη Βίβλο με την έμπνευση του Θεού, τότε αυτό το άρθρο είναι για εσάς.
“ΚΕΙΜΕΝΟ: πᾶσα γραφὴ θεόπνευστος καὶ ὠφέλιμος πρὸς διδασκαλίαν, πρὸς ἔλεγχον, πρὸς ἐπανόρθωσιν, πρὸς παιδείαν τὴν ἐν δικαιοσύνῃ, ἵνα ἄρτιος ᾖ ὁ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος, πρὸς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν ἐξηρτισμένος.” [Β’ Τιμ.3:16-17].
“ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΒΕΛΛΑ: Κάθε θεόπνευστη γραφὴ εἶναι καὶ ὠφέλιμη πρὸς διδασκαλίαν, πρὸς ἔλεγχον, πρὸς ἐπανόρθωσιν, πρὸς διαπαιδαγώγησιν ἐν δικαιοσύνῃ, διὰ νὰ εἶναι τέλειος ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, κατηρτισμένος πρὸς κάθε ἔργον καλόν. [Β’ Τιμ.3:16-17].
Αυτά τα εδάφια συχνά ερμηνεύονται με παρόμοιο τρόπο με αυτόν:
“Όλη η γραφή” εξισώνεται με τη Βίβλο. Επομένως, η Βίβλος είναι εμπνευσμένη από τον Θεό. Ο Θεός είναι τέλειος. Ό,τι εμπνέει πρέπει επίσης να είναι τέλειο. Κατά συνέπεια, η Βίβλος είναι τέλεια, χωρίς λάθη (αλάνθαστη). Η Δήλωση του Σικάγου για το Αλάθητο της Βίβλου ισχυρίζεται ότι “όλα τα θέματα” στη Βίβλο είναι “αληθινά και αξιόπιστα” [άρθρο IX].
Αυτή η ερμηνεία αυτών των 2 εδαφίων έχει προκαλέσει πολύ κακό στους Χριστιανούς αυτούς που ενώ μελετούν πιστά την Αγία Γραφή τους, δεν μπορούν να ασπαστούν την Αγία Γραφή ως τέλεια και αλάνθαστη. Πολλοί από αυτούς πίστευαν ότι η Βίβλος είναι τέλεια και χωρίς λάθη επειδή διδάχτηκαν αυτό το δόγμα. Αλλά μελετώντας οι ίδιοι τη Βίβλο, ανακάλυψαν ότι δεν μπορούν να συμβιβάσουν το πραγματικό σχήμα της Βίβλου με αυτόν τον ισχυρισμό, ώστε αμφιβολία και απογοήτευση ήταν τα φυσικά αποτελέσματα. Πολλοί από αυτούς έχουν απομακρυνθεί από τον Χριστιανισμό επειδή συνειδητοποίησαν ότι οι ισχυρισμοί των Χριστιανών για τη Βίβλο απλά δεν είναι αληθινοί. Δημιουργούμε προβλήματα στους ανθρώπους όταν ισχυριζόμαστε πράγματα σχετικά με τη Βίβλο που δεν είναι αληθινά. Γιατί αν οι Χριστιανοί λένε ψέματα για τη Βίβλο ποιος ξέρει για τι άλλο λένε ψέματα. Παρόλο που πολλοί αφοσιωμένοι Χριστιανοί προσπαθούν να εξηγήσουν και να επιλύσουν τα λάθη και τις αντιφάσεις της Βίβλου [και ορισμένα επιχειρήματα είναι αρκετά καλά], εξακολουθώ να πιστεύω ότι η Βίβλος έχει λάθη και έχει αντιφάσεις. Εδώ είναι μόνο μερικά από τα αμέτρητα παραδείγματα:
Αντιφάσεις:
Τιμωρεί ο Θεός τους απογόνους για την αμαρτία των προγόνων ή όχι;
Ναι Έξοδος 20:5 και Ιερεμ.16:11.
Όχι Δευτερ.24:16 και Ιεζεκ.18:4.
Ποιος υποκίνησε τον Δαβίδ να αμαρτήσει;
Ο Θεός Β’ Σαμ.24:1.
Ο Σατανάς Α’ Χρον.21:1.
Σταυρώθηκε ο Ιησούς πριν από το Πάσχα ή μετά;
Πριν Ματθ.26:17.
Μετά Ιωάν.19:31.
Ποιος ήταν ο πατέρας του Ιωσήφ;
Ιακώβ Ματθ.1:16.
Ηλί Λουκ.3:23-24.
Τι έκαναν οι γυναίκες μετά την ανάσταση;
Μοιράστηκαν τα νέα: Ματ.28,8 και Λουκ.24,9
Έμειναν σιωπηλές: Μαρκ.16:8
Πού πήγε ο Παύλος μετά τη μεταστροφή του;
Αραβία, ΟΧΙ Ιερουσαλήμ: Γαλ.1:15-17
Δαμασκός και Ιερουσαλήμ: Πράξ.9:18-25
Λάθη:
- Ο Ιησούς είπε ότι ο κόκκος του σιναπιού (μουστάρδας) είναι ο μικρότερος από όλους τους σπόρους (Ματ. 13:32). Λοιπόν, δεν είναι!
- Η Βίβλος υποστηρίζει μια κοσμολογία με επίπεδη γη, έναν προστατευτικό θόλο στην κορυφή της και έναν ωκεανό νερού στην κορυφή της [διαβάστε περισσότερα για τη βιβλική κοσμολογία εδώ στα αγγλικά https://www.jesusreformation.org/en/2021/biblical-cosmology/ ].
- Ο Αβιάθαρ [Μαρκ.2:26] ΔΕΝ ήταν αρχιερέας όταν ο Δαβίδ έφαγε τους άρτους της προθέσεως στο ναό, ήταν ο Αχιμελέχ (Α’ Σαμ 21:1)!
- Ο Ματθαίος αποδίδει λανθασμένα ένα εδάφιο στον Ιερεμία, ενώ το εδάφιο είναι από τον Ζαχαρία [Ματ.27:9–10· πρβλ. Ζαχ.11:12–13].
Μερικοί Χριστιανοί πιστεύουν ότι πρέπει να λύσουν και να κρύψουν τα λάθη και τις αντιφάσεις της Βίβλου, επειδή φοβούνται ότι αυτά τα προβληματικά κείμενα θα αφαιρέσουν από την αυθεντία της Βίβλου. Αλλά αυτό είναι ένα εσφαλμένο συμπέρασμα. Το αντίθετο ισχύει. Τα λάθη και οι αντιφάσεις της Βίβλου ενισχύουν την ομορφιά και την αξιοπιστία της Βίβλου. Δείχνουν ότι τα βιβλικά κείμενα δεν επιμελήθηκαν από συγγραφείς και δεν εξομαλύνθηκαν. Είναι μια όμορφη μαρτυρία του Θεού που εργάζεται συνεχώς μέσω ατελών ανθρώπων για να επιτύχει τους σκοπούς Του.
Εμπνευσμένο από τον Θεό
Το τι σημαίνει το εδάφιο με τον όρο έμπνευση μπορεί να γίνει σαφές μόνο όταν αναλογιστούμε την ελληνική λέξη για το “εμπνευσμένο” στο εδάφιο και σε ολόκληρο το βιβλικό πλαίσιο. Η ελληνική λέξη για έμπνευση είναι Θεόπνευστος. Αυτή η λέξη είναι μοναδική στη Βίβλο και εμφανίζεται μόνο σε αυτό το εδάφιο! Η κυριολεκτική μετάφρασή του είναι “Θεόπνευστη”. Όλη η γραφή είναι θεόπνευστη! Για να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό, πρέπει να εξετάσουμε τι άλλο στη Βίβλο είναι θεόπνευστο και ποιο είναι το αποτέλεσμα της πνοής του Θεού.
Τι άλλο στη Βίβλο είναι θεόπνευστο;
Το Γεν 2:7 έρχεται αμέσως στο νου. Ο Θεός εμφύσησε στον Αδάμ και το αποτέλεσμα ήταν ότι ο Αδάμ έγινε ζωντανός. Το αποτέλεσμα της πνοής του Θεού ήταν ότι κάτι νεκρό έγινε ζωντανό.
Στο Ιεζεκ.37 ο προφήτης βλέπει μια κοιλάδα γεμάτη κόκαλα. Ο Θεός ενέπνευσε και [Ιεζεκ.37:5] τα οστά ζωντάνεψαν. Το αποτέλεσμα της πνοής του Θεού ήταν ότι κάτι νεκρό έγινε ζωντανό.
Ο Ιησούς δίδαξε ότι “τὸ Πνεῦμά ἐστιν τὸ ζῳοποιοῦν” [ΒΕΛΛΑΣ: Τὸ πνεῦμα εἶναι ἐκεῖνο ποὺ δίνει ζωήν], [Ιωάν.6:63]. Το πνεύμα του Θεού είναι η πνοή του Θεού. Η πνοή του Θεού δίνει ζωή!
Το προς Ρωμαίους 10:9 διδάσκει ότι “ὅτι ἐὰν ὁμολογήσῃς ἐν τῷ στόματί σου Κύριον Ἰησοῦν, καὶ πιστεύσῃς ἐν τῇ καρδίᾳ σου ὅτι ὁ Θεὸς αὐτὸν ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν, σωθήσῃ” (Μετάφραση ΒΕΛΛΑ: “Ἐὰν ὁμολογήσῃς μὲ τὸ στόμα σου ὅτι ὁ Ἰησοῦς εἶναι Κύριος καὶ πιστέψῃς μὲ τὴν καρδιά σου ὅτι ὁ Θεὸς τὸν ἀνέστησε ἐκ νεκρῶν, τότε θὰ σωθῇς”). Στο Ιωάννης 20, διαβάζουμε για τη συνάντηση όταν ο Ιησούς εμφανίστηκε στους μαθητές του μετά την ανάστασή του. Αυτή ήταν η στιγμή που κατάλαβαν ότι ο Θεός ανέστησε τον Ιησού από τους νεκρούς. Ήταν η στιγμή που “σώθηκαν”. Ο Ιησούς εμφύσησε πάνω τους, και έλαβαν το πνεύμα του [Ιωάν.20:22]. Έλαβαν νέα πνευματική ζωή. Το αποτέλεσμα της πνοής του Θεού ήταν ότι κάτι νεκρό έγινε ζωντανό.
Τι σημαίνει ότι “πάσα γραφή” είναι θεόπνευστη;
Η πνοή του Θεού στη Βίβλο κάνει κάτι νεκρό ζωντανό! Προτείνω ότι έτσι πρέπει να κατανοήσουμε τη φύση της Βίβλου. Η Βίβλος από μόνη της δεν είναι ούτε αλάθητη, ούτε ζωντανή, είναι νεκρή. Γιατί τότε το εδάφιο Εβραίους 4:12 δηλώνει ότι ο λόγος του Θεού είναι ζωντανός1; Είναι η πνοή του Θεού, το πνεύμα του Θεού, που κάνει “πάσα γραφή” ζωντανή. Το πνεύμα μιλάει μέσω “όλης της γραφής” και έτσι το καθιστά επικερδές για διδασκαλία, διόρθωση…
Το αποτέλεσμα της πνοής του Θεού σε όλα τα βιβλικά παραδείγματα δεν ήταν η τελειότητα. Τα αντικείμενα της πνοής [έμπνευσης] του Θεού ήταν νεκρά και ακόμη και αφού ο Θεός εμφύσησε πάνω τους, ήταν κάθε άλλο παρά τέλεια! Ο ισχυρισμός ότι η έμπνευση του Θεού σημαίνει ότι η Βίβλος είναι αλάνθαστη αγνοεί τη βιβλική κατανόηση της πνοής του Θεού. Η ιδέα ότι η έμπνευση του Θεού προκαλεί την τελειότητα είναι μια ανθρώπινη ιδέα που δυστυχώς συχνά προβάλλεται στο Β’ Τιμ.3:16!
Θεοπνευστία έξω από τη Βίβλο
“Οι πρώτοι πατέρες της εκκλησίας χρησιμοποιούσαν τη λέξη Θεόπνευστο για να αναφερθούν σε γραπτά εκτός από τα βιβλικά κείμενα. “Η καταδίκη του Νεστορίου από τη Σύνοδο της Εφέσου αναφέρεται ως “εμπνευσμένη απόφαση” [αυτών θεοπνεύστου κρίσεως] και η επιγραφή πάνω από τον τάφο του Αβέρκιου ονομάζεται “εμπνευσμένη επιγραφή” (θεόπνευστον επίγραμμα· Βίος Αβέρκιου 76). Ομοίως, ο Γρηγόριος Νύσσης λέει ότι το σχόλιο του αδελφού του Βασιλείου είναι “εμπνευσμένη [θεόπνευστη] έκθεση” [Απολογία περί της Εξαήμερου]. Η έννοια ότι κάτι είναι “εμπνευσμένο από τον Θεό” δεν περιοριζόταν στον κανόνα της Γραφής στην πρώτη εκκλησία” [Barry, 2012, 2016]. Οι πρώτοι Χριστιανοί δεν εφάρμοζαν τον όρο Θεόπνευστο αποκλειστικά στη Γραφή. Αυτό θα πρέπει να μας κάνει να προσέχουμε να ερμηνεύσουμε υπερβολικά τη λέξη Θεόπνευστος.
Δύο ακόμη γρήγορες παρατηρήσεις για το Β’ Τιμ3:16-17.
Είναι συζητήσιμο εάν το “πάσα γραφή” πρέπει πραγματικά να εξισωθεί με τη Βίβλο. Ο κανόνας της Βίβλου, όπως τον ξέρουμε σήμερα, δημιουργήθηκε εκατοντάδες χρόνια μετά τη συγγραφή του Β’ Τιμόθεου. Όταν ο Παύλος έγραψε την επιστολή, σίγουρα δεν είχε στο μυαλό του τη Βίβλο όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.
Το εδάφιο Β’ Τιμ.3:16 εξηγεί ΓΙΑΤΙ όλη η γραφή είναι ωφέλιμη για διόρθωση [επειδή το πνεύμα την ζωντανεύει] και δεν γράφτηκε κυρίως για να διδάξει οτιδήποτε σχετικά με τον χαρακτήρα της Βίβλου.
Ποια είναι η δουλειά της Γραφής;
Πολλοί Χριστιανοί σήμερα κατανοούν τους εαυτούς τους ως φύλακες της Βίβλου. Αν και πρέπει να αγαπάμε τη Βίβλο και να τη μελετάμε καθημερινά, δεν πρέπει να τη λατρεύουμε. Αλλά μερικές φορές νιώθω ότι ορισμένοι Χριστιανοί είναι επικίνδυνα κοντά στο να λατρεύουν τη Βίβλο αντί να λατρεύουν τον Θεό. Το ίδιο ίσχυε και για τους Φαρισαίους. Έβλεπαν τους εαυτούς τους ως φύλακες των Γραφών. Ήθελαν να τις προστατέψουν. Αυτό τους έφερνε συνεχώς σε μπελάδες με τον Ιησού. Κάποτε ο Ιησούς τους είπε: “ἐρευνᾶτε τὰς γραφάς, ὅτι ὑμεῖς δοκεῖτε ἐν αὐταῖς ζωὴν αἰώνιον ἔχειν· καὶ ἐκεῖναί εἰσιν αἱ μαρτυροῦσαι περὶ ἐμοῦ” (ΒΕΛΛΑΣ: “Σεῖς ἐρευνᾶτε τὰς γραφάς, διότι νομίζετε ὅτι δι᾽ αὐτῶν θὰ ἔχετε ζωὴν αἰώνιον· ἐκεῖναι μαρτυροῦν δι᾽ ἐμὲ”) [Ιωάν.5:39]. Η δουλειά της Γραφής είναι να δίνει μαρτυρία για τον Ιησού! Οι Γραφές υποτίθεται ότι μας βοηθούν να αναγνωρίσουμε ποιος είναι ο Ιησούς, τι κατάφερε και να μας ενδυναμώσουν να τον μιμούμαστε. Αν η Βίβλος δεν δείχνει προς τον Ιησού, τότε είναι παρεξηγημένη. Ο Ιησούς είναι η υψηλότερη αποκάλυψη του Θεού. Μας έδειξε πώς είναι ο Θεός. Ο Ιησούς μας αποκάλυψε πώς μοιάζει μια ευάρεστη στον Θεό ζωή. Ο Θεός χρησιμοποιεί τη Βίβλο για να δώσει μαρτυρία στον Ιησού. Η πνοή του Θεού, το πνεύμα της ζωής, ανοίγει τα μάτια μας ώστε η Αγία Γραφή να μας διδάξει όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε. Παρόλο που η Βίβλος δεν είναι αλάνθαστη, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι η Βίβλος είναι “τέλεια”. αλλά το “τέλειο” πρέπει να κατανοηθεί με τον τρόπο που η Βίβλος μπορεί να εκπληρώσει τέλεια τον σκοπό της: τη μαρτυρία στον Ιησού. Παρόλο που η Βίβλος έχει λάθη και αντιφάσεις, εξακολουθεί να μας δείχνει τέλεια προς τον Ιησού και μας βοηθά να τον ακολουθήσουμε. Η Αγία Γραφή είναι ένα πολύτιμο δώρο από τον Θεό για εμάς, αλλά μπορεί να είναι ένα επιβλαβές όπλο εάν διαβαστεί χωρίς το πνεύμα να μας τη ζωντανέψει.
Χρειάζεται η Βίβλος να είναι αλάθητη;
Σε όλη τη Βίβλο, ο Θεός απεικονίζεται ως ο Θεός που εργάζεται μέσω ατελών ανθρώπων. Είναι ο Θεός του οποίου η “δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται” [Β’ Κορ.12:9]. Επέλεξε να εργαστεί μέσω ατελών αγγείων. Γιατί να τα αντικρούσει όλα αυτά δίνοντάς μας μια αλάθητη Βίβλο; Μόνο ο Θεός είναι τέλειος, η Βίβλος δεν είναι. Αλλά αυτό δεν μειώνει καθόλου την αξία, την ομορφιά και την εξουσία της Βίβλου. Στην πραγματικότητα, ενισχύει την ομορφιά του Θεού και της Βίβλου. Ο Greg Boyd ολοκληρώνει το βιβλίο του “Inspired Imperfection” με αυτόν τον τρόπο:
“Μπορώ να δω τη δική μου συντριβή να αντικατοπτρίζεται σε όλους τους χαρακτήρες που εμφανίζονται στην ιστορία του Θεού [εκτός από τον Ιησού], και μπορώ εύκολα να ταυτιστώ με την αμαρτία και τις ατέλειες των συγγραφέων που χρησιμοποίησε ο Θεός για να εμπνεύσει την ιστορία του Θεού. Εάν ο Θεός ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσει αυτούς τους αμαρτωλούς και ατελείς ανθρώπους για να μεταφέρει την ιστορία που θα χρησίμευε ως το θεμέλιο για την κοινότητα του λαού του Θεού και το μέσο με το οποίο οι άνθρωποι θα έρχονταν σε σχέση με τον Χριστό, τότε σίγουρα υπάρχει ελπίδα για τους υπόλοιπους από εμάς τους πεσμένους και ατελείς ανθρώπους. Αν ο Θεός μπόρεσε να μεταμορφώσει την αντιαισθητική συντριβή και τις ουλές των βιβλικών συγγραφέων σε κάτι που δείχνει τη δόξα του Θεού, τότε μπορώ να εμπιστευτώ ότι ο Θεός μπορεί να κάνει το ίδιο με τη δική μου συντριβή και τις δικές μου ουλές καθώς και με τη συντριβή και τις ουλές όλων των άλλων […] Με άλλα λόγια, στην ιστορία που αφηγούνται όλες οι ουλές της Βίβλου, μπορούμε να βρούμε την ιστορία που αφηγούνται όλες οι δικές μας ουλές, αν θέλουμε να τις παραδώσουμε στον Θεό. Και είναι πάντα μια εκδοχή της ίδιας ιστορίας που λέει ο σταυρός. Είναι η ιστορία ενός Θεού που είναι σε θέση να χτίσει αριστουργήματα που δοξάζουν τον Θεό χρησιμοποιώντας την ανθρώπινη αδυναμία και την αμαρτία ως δομικό υλικό. Εν ολίγοις, όταν το δούμε υπό το φως του σταυρού, δεν χρειάζεται πλέον να ντρεπόμαστε για τις ουλές της Βίβλου, ούτε να ντρεπόμαστε για τις ουλές στο αναστημένο σώμα του Ιησού—αν μπορούμε να παραμερίσουμε τις παλιές μας υποθέσεις σχετικά με το πως μια εμπνευσμένη από τον Θεό (θεόπνευστη) ιστορία υποτίθεται ότι μοιάζει και αντ’ αυτού να αγκαλιάσουμε με τόλμη τη σταυροκεντρική ιστορία του Θεού που έχουμε στην πραγματικότητα. Μπορεί να μην είναι η Βίβλος που πολλοί από εμάς διδαχτήκαμε. Αλλά είναι ακριβώς το είδος της Βίβλου που πιστεύω ότι πρέπει να περιμένουμε από έναν Θεό που, στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, απέκτησε βαθιές ουλές που τώρα φοράει σαν στέμμα” (Boyd, 2020: Postscript).
Περίληψη:
Υποθέτοντας ότι το “πάσα γραφή” μπορεί να εξισωθεί με τη Βίβλο, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η Αγία Γραφή είναι θεόπνευστη. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Βίβλος είναι αλάνθαστη, αλλά μάλλον ότι η Βίβλος είναι ένα “ελαττωματικό/νεκρό” εργαλείο που ο Θεός ζωντανεύει μέσω του πνεύματός του για να μας διδάξει όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε και για να ζούμε μια ζωή που ευχαριστεί τον Θεό. Αυτό δεν υποτιμά τη Βίβλο. Όχι, ενισχύει την ομορφιά του Θεού και επιβεβαιώνει ότι ο Θεός εργάζεται πάντα μέσω κατεστραμμένων ανθρώπων και ελαττωματικών πραγμάτων για να εκπληρώσει τους σκοπούς του.
1Σημείωση Μεταφραστή: Το εδάφιο αυτό μιλά για τον Χριστό και όχι για την Γραφή.
Βιβλιογραφία:
Barry, J. D. (2012, 2016). Theopneustos: Interpreting “God-Breathed.” In Faithlife Study Bible. Bellingham, WA: Lexham Press.
Boyd, G. (2020). Inspired Imperfection: How the Bible’s Problems Enhance Its Divine Authority. Fortress Press.
Μετάφραση: Θεμιστοκλής Ι. Παπαιωάννου.
Πρωτότυπο άρθρο What does it mean that all scripture is inspired by God? Is the Bible really perfect? https://www.jesusreformation.org/en/2021/what-does-it-mean-that-all-scripture-is-inspired-by-god-is-the-bible-really-perfect/